Vai trò và những nét đăt trưng của hoạt động công chứng trong đời sống xã hội

1. Vai trò của công chứng trong đời sống xã hội:

Công chứng là một hoạt động quan trọng, một thể chế không thể thiếu được của Nhà nước pháp quyền. Thông qua hoạt động công chứng và các quy định h¬ướng dẫn, điều chỉnh pháp luật trở thành hiện thực sinh động của đời sống xã hội, thành hành vi sử xự theo đúng pháp luật.  Công chứng là hoạt động có vai trò rất lớn đối với đời sống xã hội và phát triển kinh tế.

Để phòng ngừa các tranh chấp, bảo đảm an toàn pháp lý cho các quan hệ giao dịch dân sự, kinh tế, thương mại mà đương sự tham gia, họ cần đến chứng cứ công chứng – loại chứng cứ xác thực, chứng cứ đáng tin cậy hơn hẳn các loại giấy tờ không có công chứng hoặc chỉ trình bày bằng miệng. Thực tiễn đời sống cho thấy tranh chấp trong xã hội ngày càng tăng, vụ việc càng phức tạp, trong đó có nguyên nhân là do không có xác thực.

Do vậy, việc tuyên truyền, phổ biến, cập nhật pháp luật là cần thiết. Bên cạnh đó cũng cần tăng cường hơn nữa các biện pháp công cụ tổ chức thực hiện pháp luật. Công chứng là một hoạt động quan trọng không thể thiếu được trong hoạt động Nhà nước. Thông qua hoạt động công chứng và các quy định xung quanh nó, pháp luật trở nên gần với hiện thực hơn, dần trở thành hiện thực sinh động của đời sống xã hội.

Theo đánh giá của Sở Tư pháp, kết quả xã hội hóa hoạt động công chứng đã mang lại hiệu quả rõ rệt, nâng cao sự an toàn pháp lý cho các giao dịch, hợp đồng. Góp phần phòng ngừa các vi phạm pháp luật trong các quan hệ giao dịch dân sự, kinh tế, thương mại…  

Khi các giao dịch, hợp đồng được thực hiện tại các tổ chức hành nghề công chứng có tính chuyên môn, chuyên nghiệp không chỉ là một thủ tục hành chính mà còn đảm bảo tính chính xác, đúng luật, hồ sơ văn bản công chứng được lưu giữ đầy đủ, lâu dài và có tính pháp lý, góp phần phòng ngừa rủi ro, tranh chấp, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên khi tham gia hợp đồng, giao dịch, giúp ổn định cho sự phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh.

Bên cạnh đó thông qua hoạt động tiếp người yêu cầu công chứng, các tổ chức hành nghề công chứng đã tích cực tuyên truyền, tư vấn cho cá nhân, tổ chức những quy định của pháp luật, nâng cao nhận thức và ý thức tuân thủ pháp luật cho người dân.Từ đây có thể nhận thấy: Văn bản công chứng là một công cụ hữu hiệu để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, phòng ngừa tranh chấp, tạo ra sự ổn định trong quan hệ dân sự, tài sản. Mặt khác, văn bản công chứng còn tạo ra một chứng cứ xác thực, kịp thời không ai có thể chối cáo trừ trường hợp bị tòa tuyên bố vô hiệu.

2. Những nét đặc trưng của hoạt động công chứng trong đời sống xã hội:

Mục đích của việc công chứng là nhằm tạo lập, lưu giữ và cung cấp khi cần thiết các chứng cứ dưới hình thức văn bản cho các bên liên quan. Từ khái niệm, vai trò của hoạt động công chứng và sự phát triển hoạt động công chứng ở một số quốc gia, ta có thể nhận thấy công chứng mang một số đặc trưng cơ bản sau đây:

– Nghề công chứng mang đậm tính quyền lực nhà nước. Có thể nói đây là đặc trưng rất cơ bản của hoạt động công chứng. Trong lịch sử ngành Tư pháp nói chung đã và đang tồn tại rất nhiều dạng, hình thức làm chứng nhưng chỉ có công chứng viên là người duy nhất được Nhà nước bổ nhiệm để làm nhiệm vụ này một cách chuyên nghiệp. Nhà nước bằng việc giao cho các công chứng viên (chứ không phải bất kì một đối tượng nào khác) một phần quyền năng của mình để thay mặt Nhà nước tham gia các giao dịch mà Nhà nước bắt buộc hoặc đương sự (người yêu cầu công chứng) tự nguyện yêu cầu có sự xác thực của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Bằng các hoạt động chuyên môn nghiệp vụ, công chứng viên với những kĩ năng nghề nghiệp của mình đã tạo ra những văn bản tuy không phải là các phán quyết của tòa án hay những quyết định hành chính của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhưng có tính bắt buộc thực hiện đối với các bên có liên quan (bao gồm cả những cá nhân, tổ chức tham gia giao kết lẫn những cơ quan nhà nước có thẩm quyền).

Như vậy, khi không chứng minh được công chứng thư (một sản phẩm của công chứng viên với tư cách là chứng cứ có tin cậy cao bằng văn bản và rất khó bác bỏ) là giả mạo hoặc vi phạm pháp luật thì các bên có liên quan phải thực hiện các văn bản này. Chỉ tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền là cơ quan duy nhất có quyền tuyên bố một văn bản công chứng là vô hiệu (không có giá trị bắt buộc thực hiện nhưng vẫn có giá trị chứng cứ).

Nghề công chứng mang tính chuyên nghiệp rất cao. Tính chuyên nghiệp của nghề công chứng cũng đã được hình thành và phát triển cùng với lịch sử hình thành và phát triển của ngành công chứng. Nếu ở thời kì sơ khai, những người làm công tác công chứng chỉ là những người biết chữ (có học) trong xã hội thì về sau, trước khi được bổ nhiệm để hành nghề công chứng một cách chính thức, các công chứng viên phải trải qua hàng loạt các khóa đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ (bao gồm kiến thức pháp lí cơ bản cũng như kiến thức chuyên sâu về nghề công chứng). Đến nay, ở nhiều quốc gia trên thế giới, công chứng viên đều làm việc chuyên trách không kiêm nghiệm bất kì công việc nào khác (trừ việc tham gia nghiên cứu khoa học hoặc giảng dạy). Do được đào tạo và liên tục hành nghề công chứng nên các công chứng viên là người nắm vững các quy định của pháp luật có liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau, có một kĩ năng soạn thảo văn bản hoàn chỉnh nhằm thể hiện rõ ràng, đầy đủ ý nguyện của những người có yêu cầu công chứng cũng như đảm bảo cho các văn bản này phù hợp với các quy định của pháp luật. Ngoài ra, với đội ngũ cán bộ và cộng tác viên của mình cũng như trang thiết bị, cơ sở vật chất sẳn có, các phòng công chứng có đầy đủ khả năng để đáp ứng các nhu cầu liên quan đến việc công chứng như: Soạn thảo văn bản, dịch thuật, photocopy, in ấn, chế bản,…

 Công chứng là hoạt động có vai trò rất quan trọng đối với đời sống xã hội. Thông qua bài viết này hi vọng các bạn đã hiểu rõ hơn về vai trò và những nét đặc trưng của hoạt động công chứng. Từ đó, nhận thấy tầm quan trọng và cần thiết của hoạt động này trong đời sống xã hội.

                                                                                Vũ Viết Tùng – Phòng Công chứng số 3