Kết quả kiểm tra việc phối hợp thực hiện trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng tại một số cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh Tây Ninh năm 2023

Thực hiện Thông tư liên tịch số 10/2018/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-VKSNDTC-TANDTC ngày 29/6/2018 của Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao quy định về phối hợp trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng (viết tắt là Thông tư liên tịch số 10) và Kế hoạch số 81/KH-HĐPHLN ngày 09/01/2023 của Hội đồng Phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng tỉnh (viết tắt là Hội đồng PHLN) về thực hiện trợ giúp pháp lý (viết tắt là TGPL) trong hoạt động tố tụng trên địa bàn tỉnh năm 2023, Hội đồng PHLN đã ban hành Kế hoạch số 2019/KH-HĐPHLN ngày 03/8/2023 kiểm tra việc phối hợp thực hiện TGPL trong hoạt động tố tụng tại một số cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh Tây Ninh năm 2023.

Vào ngày 30/8/2023, Đoàn kiểm tra của Hội đồng PHLN đã tiến hành kiểm tra việc phối hợp thực hiện TGPL trong hoạt động tố tụng tại Cơ quan Cảnh sát điều tra và Nhà Tạm giữ thuộc Công an thành phố Tây Ninh; Tòa án nhân dân thành phố Tây Ninh.

Qua kết quả kiểm tra thực tế thể hiện các đơn vị được kiểm tra đã thực hiện tốt những mặt làm được theo quy định của Thông tư liên tịch số 10, đó là hai đơn vị đã triển khai, quán triệt Thông tư liên tịch số 10 đến toàn thể cán bộ, chiến sĩ, công chức trong cơ quan; thường xuyên quan tâm nhắc nhở cán bộ, chiến sĩ, công chức giải thích cho người dân về những trường hợp được TGPL theo quy định. Nhìn chung, cán bộ, chiến sĩ, công chức trong đơn vị nhận thức được TGPL là một chính sách nhân đạo, chính sách đền ơn đáp nghĩa của Đảng và Nhà nước ta; thể hiện trách nhiệm của Nhà nước đối với công dân, đặc biệt là người có công với cách mạng; người nghèo; người cao tuổi và người khuyết tật có khó khăn về tài chính; trẻ em. Bên cạnh đó, Nhà Tạm giữ - Công an thành phố Tây Ninh có triển khai, quán triệt cho cán bộ, chiến sĩ thực hiện nghiêm túc các quy định về trách nhiệm của Cơ sở giam giữ theo Điều 10 của Thông tư liên tịch số 10.

Thực hiện tốt việc giải thích, thông báo, thông tin về TGPL theo quy định tại Khoản 1, Khoản 2 Điều 7 của Thông tư liên tịch số 10. Đối với Nhà Tạm giữ - Công an thành phố Tây Ninh: Khi tiếp nhận người bị tạm giữ, người bị tạm giam, cán bộ tiếp nhận có tiến hành phổ biến Nội quy giam giữ; quyền và nghĩa vụ của người bị tạm giữ, người bị tạm giam kết hợp giải thích về quyền được TGPL. Thực hiện việc niêm yết Tờ thông tin về TGPL trong buồng tạm giữ, buồng tạm giam, tại nơi làm thủ tục tiếp nhận người bị tạm giữ, người bị tạm giam, phòng thăm gặp, phòng làm việc của người bào chữa và nơi sinh hoạt chung của người bị tạm giữ, người bị tạm giam. Tòa án nhân dân thành phố Tây Ninh có triển khai tổ chức thực hiện theo Thông tư liên tịch số 10.

Thực hiện tốt việc đăng ký, từ chối, hủy bỏ việc đăng ký bào chữa; đăng ký, từ chối việc đăng ký người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự theo quy định tại Điều 12, Điều 14 và Điều 15 của Thông tư liên tịch số 10.

Hai đơn vị bố trí niêm yết Bảng thông tin TGPL, Hộp tin TGPL và danh sách người thực hiện TGPL tại phòng tiếp công dân, nơi thăm gặp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho công dân dễ nhìn thấy, tiếp cận với chính sách TGPL.

Trong khoảng thời gian trên thì Cơ quan Cảnh sát điều tra – Công an thành phố Tây Ninh có phối hợp thực hiện 04 vụ án hình sự, thuộc diện người bị buộc tội trong vụ án hình sự; Tòa án nhân dân thành phố Tây Ninh có phối hợp thực hiện 02 vụ án dân sự có đối tượng là người cáo tuổi có khó khăn về tài chính và người khuyết tật có khó khăn về tài chính và các vụ án  hình sự từ giai đoạn điều tra chuyển sang giai đoạn xét xử. Cả 02 đơn vị được kiểm tra đều có mở sổ theo dõi về vụ việc phối hợp thực hiện TGPL trong hoạt động tố tụng, cập nhật số liệu theo Mẫu số 5 ban hành kèm theo Thông tư liên tịch số 10 (quy định tại Khoản 5 Điều 20 Thông tư liên tịch số 10).

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phối hợp về TGPL trong hoạt động tố tụng tại hai đơn vị còn một số mặt chưa làm được như qua kiểm tra một số hồ sơ các vụ án hình sự còn đang lưu giữ tại của Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an thành phố Tây Ninh, còn có trường hợp thực hiện chưa đầy đủ theo quy định tại Điều 7 Thông tư liên tịch số 10 nên có thể dẫn đến bỏ sót người thuộc diện được TGPL theo quy định tại Điều 7 của Luật TGPL năm 2017. Mặc dù Tòa án nhân dân thành phố Tây Ninh có giải thích về quyền được TGPL nhưng thiếu chặt chẽ, bài bản theo quy định tại Điều 7 Thông tư liên tịch số 10 từ đó có thể bỏ sót người thuộc diện được TGPL trong các vụ án dân sự, hành chính, lao động. Việc giới thiệu đương sự đến Trung tâm TGPL nhà nước nhưng lại không có sự phối hợp trong việc làm thông báo về TGPL gửi cho Trung tâm TGPL nhà nước theo quy định tại Điểm b Khoản 2 Điều 7 của Thông tư liên tịch số 10.

Điều quan trọng là số vụ án có người thuộc diện được TGPL chiếm số lượng rất khiêm tốn so với tổng số lượng án thụ lý giải quyết (Tòa án nhân dân thành phố Tây Ninh đã giải quyết 495 vụ, việc/ 879 vụ, việc; trong đó hình sự giải quyết 57 vụ/103 bị cáo / 71 vụ/133 bị cáo; dân sự giải quyết 206 vụ, việc/ 498 vụ, việc; hôn nhân gia đình 216 vụ, việc/ 268 vụ, việc; kinh doanh thương mại 16 vụ/ 39 vụ, việc; lao động giải quyết 0 vụ, việc/ 03 vụ, việc).

Những mặt chưa làm được nêu trên xuất phát từ một số nguyên nhân chủ yếu sau: do cán bộ, chiến sĩ thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu chưa kỹ quy định tại Thông tư liên tịch số 10 cũng như việc giải thích, thông báo, thông tin về TGPL chưa đảm bảo theo quy định tại Điều 7 của Thông tư liên tịch số 10, do đó quá trình triển khai thực hiện còn thiếu rà soát, kiểm tra hồ sơ nên có thể có trường hợp thuộc diện được TGPl nhưng bị bỏ sót. Hai đơn vị được kiểm tra chưa kịp thời trao đổi thông tin về TGPL cũng như phản ánh những khó khăn của đơn vị về Trung tâm TGPL nhà nước để có sự hướng dẫn kịp thời.

Đoàn Kiểm tra đề nghị các cơ quan được kiểm tra thực hiện tốt một số nội dung sau đây:

Để phối hợp thực hiện Luật TGPL năm 2017 và tăng cường thực hiện TGPL trong hoạt động tố tụng, đề nghị cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng tiếp tục hướng dẫn các đương sự tiếp cận kịp thời, đầy đủ các chính sách TGPL của Nhà nước, không để sót người thuộc diện được TGPL trong các vụ án đang thụ lý giải quyết. Thực hiện việc giải thích, thông báo, thông tin về TGPL theo đúng quy định tại Thông tư liên tịch số 10.

Đối với các ngành thành viên Hội đồng PHLN tiếp tục chỉ đạo, quán triệt và phối hợp thực hiện có hiệu quả Thông tư liên tịch số 10; chỉ đạo các cơ quan, đơn vị và cán bộ, công chức trong ngành tăng cường phối hợp với Trung tâm TGPL nhà nước để phân công người thực hiện TGPL đối với các vụ án thụ lý có người thuộc diện được TGPL./.

                                                                               Ngọc Linh